Page 30 - Biologia na czasie 3 - podręcznik, zakres rozszerzony

Rozdział 5. Układ oddechowy

Wpływ ciśnienia zewnętrznego Ciśnienie parcjalne tlenu także wynosi połowę
na wymianę gazową swej wartości, czyli ok. 106 hPa. W takich warun-
Zmiany ciśnienia atmosferycznego wpływają kach osoby niezaaklimatyzowane tracą przytom-
na zmiany ciśnienia parcjalnego poszczegól- ność z powodu braku tlenu. Podczas dłuższego
nych gazów. Przyjmuje się, że ciśnienie atmosfe- przebywania na dużych wysokościach orga-
ryczne na poziomie morza wynosi 1 atm (atmos- nizm adaptuje się do nowych warunków. Jedną
ferę), czyli 1013,25 hPa, a ciśnienie parcjalne z pierwszych reakcji jest zwiększenie głębokości
tlenu w tych warunkach – 212,8 hPa. Wraz ze oraz częstości oddechów w celu poprawienia
wzrostem wysokości powyżej poziomu morza wentylacji płuc. Następnie zwiększa się tempo
następuje spadek ciśnienia, co z kolei powo- skurczów serca, co wpływa na wzrost wydajno-
duje zmniejszenie ciśnienia parcjalnego gazów ści transportowej krwi. Przy dłużej trwającym
w powietrzu. Na wysokości 5500 m n.p.m. ciśnie- niedotlenieniu obserwuje się również zmiany we
nie atmosferyczne jest równe połowie wartości krwi, polegające na zwiększeniu liczby erytrocy-
ciśnienia na poziomie morza – czyli ok. 507 hPa. tów oraz ilości hemoglobiny.

Jak ciśnienie atmosferyczne wpływa
na wymianę gazową?

 Wspinaczka wysokogórska
W górach, gdzie ciśnienie atmosferyczne maleje wraz ze
wzrostem wysokości, zmniejsza się również ciśnienie parcjalne
tlenu w pęcherzykach płucnych. Brak wcześniejszego zaadap-
towania do warunków wysokogórskich może spowodować
trudności w wymianie gazowej, a w konsekwencji – chorobę
wysokościową, prowadzącą do obrzęku płuc i mózgu.
Rdzenni mieszkańcy wysokich gór, np. przedstawiciele
himalajskiego plemienia Szerpów, nie zapadają na chorobę
wysokościową. W porównaniu z mieszkańcami nizin mają oni
większą objętość płuc, większą liczbę czerwonych krwinek,
wyższe powinowactwo hemoglobiny do tlenu w obrębie płuc
oraz niższe powinowactwo tlenu do hemoglobiny w obrębie
tkanek. Ze względu na te cechy Szerpowie są świetnymi wspi-
naczami (np. w styczniu 2021 r. jako pierwsi zdobyli K2 zimą).

Himalaiści podczas wspinaczki stosują często
butle tlenowe w celu zwiększenia zawartości
tlenu we wdychanym powietrzu.

194